Sevgili eşim ile bir 14 Şubat günü tanıştım. O günü “yalnız” geçiriyor olması sebebiyle “acaba bir çıktığı var mı?” soru sarmalına girmem gerekmemişti ve bu benim için büyük bir şanstı. Zira kendisini ilk gördüğüm anda “işte yavrularımın anası bu kadın olacak” demiştim; oldu.

Sevgililer Günü’nde çikolatalar, çiçekler, özel hediyeler sevgililer arasındaki aşkın bir nişanesi olarak verilip alınıyor. Romantik buluşmalar gerçekleştiriliyor, romantik yemekler yeniyor. Peki neden? Gelin biraz tarihçesine bakalım.

Tarihçilerin bir kısmı bu günün eski bir Roma geleneğine dayandığını söylüyor. Eski Roma’da Şubat ortasında Lupercalia adlı bir festival düzenlenirmiş. Âdete göre, Luperci adlı rahiplerce bir teke (erkek keçi) ve köpek kurban edilir; Luperci’ler de bu hayvanların kesilen parçaları ellerinde Roma içinde dolaşır, yanlarına gelen kadınlara bu parçalar ile vururlarmış. Bu sayede bu kadınların doğurganlığının artacağına inanılırmış. Günümüzde çok şükür ki bu yöntemin doğurganlığa bir etkisinin olmadığı biliniyor.

 6. yy sonlarında Papa Gelasius bu saçma âdeti yasaklayarak 14. Şubat’ı St. Valentine Günü olarak belirlemiş. Bu St. Valentine kim peki?

St. Valentine Diz Çöküp Yalvarırken (David Teniers III, 1600’ler)

Belli ki hakkında yazılmış, çizilmiş onca şeye rağmen pek bir kimse değil ya da birçok kişinin bir birleşimi (İng. merge).

 17. yy’da basılan ve Hristiyan azizlerinin tümüne yakının içeren her biri yaklaşık 1000 sayfadan müteşekkil 68 ciltlik Acta Santctorum’da her biri tam da 14 Şubat’ta Hakk’ın rahmetine kavuşan, hatta Hristiyan inancına göre şehadet şerbetini içmiş (İng. martyr) 3 farklı St. Valentine’dan bahsediliyor. Bu durum da açıkçası bana kendisinin bir efsane olduğunu hissettiriyor. Tevekkeli değil, Katolik Kilisesi 1969 yılında St. Valentine Günü’nü takvimden çıkartmış.

Bu St. Valentine’ler hakkında günümüzdeki kutlamaların dayanağı olan bir takım efsaneler mevcut: Kimi diyor ki bu St. Valentine, İmparator yasaklamış olmasına rağmen sevenleri evlendiriyordu ve bu sebeple canından oldu. Kimi diyor ki St. Valentine bir sebepten İmparator tarafından idama mahkûm edildi. Hapisteyken de İmparator’un kızına âşık oldu. Ölmeden evvel prensese “Valentine’inden” (İng. from your Valentine) yazarak vermeyi başarabildi. Bu sebeple günümüzde bu güne özel kartlarda böyle yazılıyor.

Bunca efsaneye karşın St. Valentine Günü’nün günümüzde romantik bir anlam ifade etmeye başlamasının nedeni, ünlü şair, bürokrat, diplomat, Geoffrey Chaucer’ın meşhur “The Parlement of Foules” adlı şiiri: 309. ve 310. mısralarda diyor ki:

Bugün St. Valentine Günü olduğundan,

Tüm kuşlar eşlerini bulmak için oraya gelir,

İngiliz edebiyatının babası addedilen Geoffrey Chaucer hakkındaki aşağıdaki video ilginizi çekebilir:

William Shakespeare de ünlü Hamlet’te bakın St. Valentine Günü’nden nasıl bahsediyor:

(Sebahattin Eyüboğlu çevirisiyle Ophelia’dan Hamlet’e)

Yarın bayram, Aziz Valentine bayramı,

Erken uyanır herkes

Ben bir kızım, gelirim pencerene

Eşim ol derim sana.

Delikanlı kalktı hemen giyindi

Açtı kıza kapısını

Kız girdi içeri, kız girdi ama

Kız çıkmadı dışarı.

1415 Şubat’ında (ancak 14 Şubat’ında değil) Orléans Dükü Charles’ın karısına “benim nazik Valentine’im” diye hitap ettiği mektubu da Sevgililer Günü’ne ithaf ediliyor.

Sipagetti olarak siz değerli okuyucularımız için bu karman çorman yazının içinde geçen “Valentyne” kelimesini bulduk ve yalnızca sizin için zoomladık…

Bir de bu günde hiç eksik olmayan ok atarak insanları âşık eden kanatlı çocuk Cupid var.

Cupid’in aslı Eros ve Yunan mitolojisine ait. Romalılar bunu alıp değiştiriyorlar; tıpkı Afrodit’i Venüs’e çevirdikleri gibi. Eros, Yunan mitolojisinde çok aşırı abartı yakışıklı bir adam ve herkesi birbirine âşık edebiliyor. Cupid de esasında böyle kanatlı bir çocuk değil fakat Rönesans ile birlikte son haline evriliyor.

Burada ifade etmeye çalıştığım efsaneler, hikayeler, şiirler neticesinde insanlar yüzyıllardır 14 Şubat tarihini sevgililer günü olarak kutluyorlar. Yaptığım bu araştırma sonucunda Sevgililer Günü’nü bu sene çok daha bilinçli kutlayacağım. Umarım sizler de mutlu bir Sevgililer Günü geçirirsiniz.

Bonus 1

Japonya’da sevgililer günü biraz farklı yaşanıyor. Kadınlar o günde, birlikte çalıştıkları, birlikte okudukları erkeklere çikolatalar veriyorlar; romantik bir ilgileri olsun olmasın. Ancak her çikolata aynı değil. Bazı çikolatalar özellikli… Bunlar yalnızca hoşlandıkları erkeklere gidiyor. Eğer erkek de buna karşılık verirse değmeyin keyiflerine. Benim de şahsen beklemediğim bir anda özellikli olmayan bir çikolata almışlığım ve ilk kez başıma geldiğinden neler olduğunu anlamamışlığım olmuştu. Şaşkınlığımı görünce açıklamışlardı da afallamam sona ermişti.

Bonus 2

14 Şubat’ın nereden çıktığına baktığımıza göre şu ek bilgi ile dağarcığımızı zenginleştirmemiz uygun olacaktır. 14 Şubat’ın tam zıddı da  (zıttı değil zıddı.. evet) var: 11 Kasım. Yani 11/11. Çin’de 1, “sap” anlamında kullanılıyor. 11/11 de 4 sapın bir arada olmasını çağrıştırıyor. Bu günde ünlü bir alışveriş sitesi önderliğinde bir alışveriş çılgınlığı yaşanıyor.