İnsanoğlu tarihin başından beri altın, gümüş, kalay, bakır, kurşun, cıva ve demir gibi elementleri biliyor bunları birbirlerinden ayırt edebiliyorlardı. Daha sonra arsenik, bizmut, çinko gibi elementlerin varlığını da öğrendiler ancak bilimsel olarak keşfedilen ilk element fosfor oldu.

1669 yılında ilk keşfedilen element olan fosfor ile bir anlamda simya kimyaya dönüşmeye başladı. Fosforu keşfeden Hennig Brand böylesine bir tarihi keşif gerçekleştirdiğini bilmiyordu. Aslında keşfettiğinin bir element olduğunu da bilmiyordu. Damıtılmış insan idrarı ile Felsefe Taşı’nı keşfetmeye çalıştığı bir deney neticesinde beyaz parlak bir madde buldu ve buna “Soğuk Ateş” adını verdi. Brand’ın bunu keşfinden 10 yıl kadar sonra ise Robert Boyle “Soğuk Ateş”in aslında bir element ve fosfor olduğunu söyleyerek yıllar sürecek bir arayışı da başlatmış oldu. Fosfor, Yunanca “Φωσφόρος” dan (fosforos) geliyor ve “ışık tutan” anlamına geliyor. Brand’ın fosforu insan idrarında keşfetmiş olması, numuneyi sağlayan kişinin böbreklerinde ya da paratiroit bezlerinde bir sorun olabileceğine işaret ediyor. Buradan bu kişiye eğer çok geç kalınmadıysa bir hekime danışmasını tavsiye ediyoruz.

Henrig Brand fosforu keşfederken

Bu keşiften 140 yıl kadar sonra ise insanlık 20 tane element keşfetmiş ve John Dalton bu elementleri bir tabloda toplamayı ilk akıl eden kişi olmuştu. Bu sayede 1810 yılı, toplam nüfusa oranla periyodik tabloyu ezbere söyleyebilecek insan yüzdesinin tarihi zirveyi yaşadığı yıl olarak tarihe geçti.

Dalton Elementler Tablosu

1869 yılına gelindiğinde, Rus bilim insanı Dimitri Mendeleev o sırada bilinmekte olan 63 elementi günümüzdeki modern yapısına benzer bir şekilde kimyasal ve fiziksel yapılarına göre bir tablo üzerine yerleştirdi.

Mendeleev Periyodik Tablosu

Mendeleev’in diğer bilim insanlarına aykırı olarak yaptığı ve devrimsel nitelikte olan şey yukarıdaki tabloda “?” işaretlerinde görülebilir. Mendeleev, kendinden öncekilerin mevcutta bilinen tüm elementleri listeleyerek yaptığı düzenlemeden ziyade, aralarda başka elementlerin de olması gerektiğini ve bunların da yazdığı bağıl atom kütlesine (6.02 x 10²³ tane atomun ağırlığı) sahip olacağını söylüyordu. Öngörüsü o kadar tutarlıydı ki, örneğin çinkodan sonra 68 gram bağıl atom kütlesine sahip, 6 g/cm³ yoğunlukta ve çok düşük bir erime sıcaklığına sahip bir element olması gerektiğini söylemesinden 6 yıl sonra,  Fransız kimyager Paul Émile Lecoq de Boisbaudran, bağıl atom kütlesi 69.7 gram olan, 5.9 g/cm³ yoğunluğa sahip ve insanın elinin sıcaklığında bile eriyen galyumu keşfetti.

Dimitri Mendeleev

Ölümünden 30 yıl sonra keşfedilen skandiyum, germanyum ve teknesyum (siz yapmadan ben yapayım, evet, tekne yapımında kullanılan bir element.. ehe) için de benzer şekilde doğru tahminlerde bulunabilmişti.

Siz uzatmadan ben uzatayım.. teknesyuma hayat veren bir zanaatkar..

Periyodik tablo günümüzdeki modern yapısına kavuşmadan evvel farklı bilim insanlarınca farklı şekillerde çizildi ve önerildi.

Örneğin 1870 yılında Heinrich Baumhauer ve 1902 yılında Hugo Erdmann spiral şeklinde ve ortasında Hidrojen elementini bulunduran periyodik tablolar önerdiler. Baumhauer tablosunda elementler 7 gruba ayrılıyor ve aralarındaki ilişki modern bilgiler ile örtüşecek şekilde açık olarak görülebiliyor.

Baumhauer Periyodik Tablosu

1892 yılında Henry Basset tarafından ortaya atılan versiyonuna ise günümüzde kullandığımızın biraz formu bozulmuş hali diyebiliriz.

Basset Periyodik Tablosu

En nihayetinde karar verilen şekli ise hepimizin aşina olduğu ve tüm kimya laboratuvarlarının, metalürji ve malzeme mühendislerinin odalarının duvarlarını süsleyen modern hali oldukça anlaşılır. Ve neredeyse sadece Mendeleev’in yıllar önce yaptığı tablonun 90° dönmüş hali.

Modern Periyodik Tablo

Ben periyodik tabloya ihtiyaç duyduğumda bu siteyi kullanıyorum. Elementler hakkında ihtiyaç duyacağınız tüm bilgiler bu sitede mevcut.

Bir sonraki yazımıza kadar kendinize dikkat edin; idrarınız parlıyorsa derhal bir hekime müracaat edin.